تاریخچه حضور ایران در المپیک(۱)

با اینکه مقام چهاردهم المپیک 1956 ملبورن بهترین عنوان گروهی ایران در تاریخ این بازی‌ها است‌ اما آوردگاه سیدنی و کسب سه طلا و یک برنز را می توان اوج درخشش ایران در بزرگ ترین رویداد دنیا دانست.

به گزارش گروه ورزشی تبیان، المپیک بصورت رسمی در سال 1896 در آتن آغاز شد ولی ایران تا سال 1936 در بازی ها شرکت نکرد. در آن سال با موافقت رضا شاه ملعون، کاروان کشورمان متشکل از گروهی از دانشجویان ایرانی که برای تحصیل به فرانسه، ایتالیا، بریتانیا، آلمان و اتریش رفته بودند، در آن رقابت ها حضور یافت. آنها لباسی متحدالشکل تهیه کرده و در گروه 19 نفری پا به دهکده المپیک نهادند اما در نهایت موفق به کسب نتیجه ای نشدند.

بر اثر جنگ جهانی دوم و آثار آن، بازی ها در سه دوره تعطیل شد تا اینکه در سال 1948 دوره دیگری از بازی ها در بریتانیا برگزار شد. کاروان ورزشی ایران با 52 نفر از ورزشکاران، مربیان، سرپرستان و غیره عازم لندن شدند. بودجه اردو و سفر و اقامت را شاه ملعون و مجلس شورای ملی پرداختند. همچنین محمدرضا شاه ملعون هم به دعوت شاه بریتانیا به لندن رفت و برخی از بازی ها را از نزدیک تماشا کرد. از آن دوره به بعد و تنها در المپیک های 1980 و 1984 ورزشکاران ایران به علت جنگ تحمیلی در رقابت ها شرکت نکردند.

کاروان ورزشی ایران برای نخستین مرتبه در المپیک 1948 لندن حضور یافت و پس از آن رقابت ها به طور مستمر در تمامی دوره‌های المپیک به استثنای سالهای 1980 و 1984 شرکت کرده است.

در برخی منابع نام فریدون ملکم، به عنوان نخستین ورزشکار دارای ملیت ایرانی در بازی‌های المپیک ثبت شده که در البته رقابتهای شمشیربازی ماده اپه در بازی‌های المپیک 1900 شرکت کرده است.

همچنین در جدول مدال آوران نام جعفر سلماسی به عنوان اولین مدال آور ایرانی در بازی‌های المپیک ثبت شده است. سلماسی در  المپیک 1948 در وزنه برداری به مدال برنز دست یافت. ضمن اینکه اولین مدال طلای المپیکی ایران را امام علی حبیبی در المپیک 1965 برای کشتی بدست آورد.

در مجموع کاروان ایران در المپیک 1948 لندن با کسب یک مدال برنز کمترین مدال را از آن خود کرد و در سال 1952 هلسینکی با 7 مدال بیشترین تعداد مدال را کسب کرده است، البته از نظر مرغوبیت ایران در المپیک 2000 سیدنی به 3 مدال طلا دست یافت.

همچنین از حضور 13 دوره ای ورزشکاران ایرانی در المپیک 10 طلا، 15 نقره و 21 برنز در سه رشته کشتی، وزنه برداری و تکواندو کسب کرده است.کمیته ملی المپیک ایران در سال 1947 تاسیس شد.

آمار مدال آوران ایرانی:

1948 لندن:

کاروان ایران در وزنه برداری توسط جعفر سلماسی به مدال برنز دست یافت و در رده بندی تیمی در رده سی و ششم بازی ها قرار گرقت.

نفرات کاروان ایران: محمود نامجو، جعفر سلماسی، اسدالله مهینی، ناصر میرقوامی و رسول رئیسی(وزنه‌برداری)، منصور رئیسی، منصور رحیمی‌ها، حسن سعدیان، علی غفاری، عباس زندی، عباس حریری، منصور میرقوامی و ابوالقاسم سخدری(کشتی)، قاسم رسائلی، آمانوئل آغاسی، جمشید فانی، مسعود رحیمی‌ها، ژرژ عیسی‌بک، حسین طوسی، الکساندر شورا و جمشید آبادی(بوکس)، هوشنگ رفعتی، ‌حسین کاراندیش، حسین صعودی‌پور، حسین جبارزادگان، حسین هاشمی، کاظم اشتری، الوالفضل صلبی، فرهنگ مهتدی، اصغر احساسی، فریدون اسفندیاری،‌ ضیاء‌الدین شادمان و فریدون صادقی(بسکتبال)، علی یزدزاد (ژیمناستیک)، سروان محمود سخائی، سروان ملازال و سروان فرهنگ خسرو پناه (تیراندازی)

- کشتی: ایران با ترکیب منصور رئیسی (52 کیلو) منصور رحیمی ها (57 کیلو) حسن سعدیان ( 62 کیلو) علی غفاری (67 کیلو) عباس زندی (73 کیلو) عباس حریری (79 کیلو) منصور میر قوامی (87 کیلو) و ابوالقاسم سخدری (87+ کیلو) در این مسابقات شرکت کرد که عباس زندی و ابوالقاسم سخدری به دو مقام پنجمی دست یافتند. بهترین کشتی گیر ایران منصور رئیسی بود که مقام چهارم را از آن خود کرد.

- وزنه برداری:  جعفر سلماسی در پر وزن با دستیابی به مقام سوم موفق شد تنها مدال کاروان ایران را که برنز بود به گردن آویزد. این مدال نخستین مدال المپیک برای ایران بود.

در دسته خروس وزن محمود نامجو با 5/287 کیلوگرم پنجم شد. وی با شکستن رکورد خود در خروس وزن سربلند شد ولی در مجموع به مقام پنجم المپیک رسید. با این وجود چون در حرکت دو ضرب 10 کیلوگرم بیشتر از جودی پترو آمریکایی وزنه زد جزو چهره های به نام دنیا شد. در دسته سبک وزن اسدالله مهینی با 295 کیلوگرم مقام نوزدهم شد. در دسته میان وزن نفر میرقوامی با 5/327 سیزدهم شد. در دسته نیمه سنگین هم سیدرسول رئیسی با 355 کیلوگرم هشتم شد.

- بوکس: در دسته مگس وزن قاسم رسائلی برابر کورمن از هلند، در خروس وزن امانوئل آغاسی برابر دومنچ از اسپانیا، در دسته پر وزن جمشید فانی برابر آرماند ساوئی از کانادا، در سبک وزن رحیمی ها برابر لوپز از آرژانتین، در دسته نیم وزن عیسی بک برابر ارتاوپو از ایتالیا، در نیمه سنگین الکساندر شورا برابر سگنی از ایتالیا، در دسته سنگین وزن جمشید آبادی برابر نیلسون سوئدی شکست خوردند و همگی حذف شدند. اما در دسته میان وزن تنها پیروزی بوکس ایران توسط حسین طوسی بدست آمد که وی در دور اول موفق شد کارلسون از سوئد را با امتیاز مغلوب کند اما در دور دوم مغلوب مک‌کئون ایرلندی شد و از دور رقابت‌ها کنار رفت. ایران در مجموع و رده بندی نهایی در ردیف 28 قرار گرفت.

- بسکتبال: تیم ایران در گروه چهارم با تیم‌های فرانسه، مکزیک، ایرلند و کوبا هم گروه بود که در نخستین دیدار با نتیجه 62 بر 30 مغلوب فرانسه شد. در دیدار دوم برابر ایرلند، با حساب 49 بر 22 به پیروزی رسید اما در بازی سوم برابر مکزیک با حساب 68 بر 27  تن به شکست داد. کوبا هم با نتیجه 63 بر 30 ایران را مغلوب کرد تا تیم کشورمان در رده سوم گروه چهارم قرار گیرد. در مرحله دوم تیم ایران برای کسب عنوانهای هشتم به بعد به مصاف کانادا و کوبا رفت و به ترتیب با نتایج 81 بر 25 و 70 بر 36 شکست خورد و در میان 23 تیم شرکت کننده به مقام پانزده دست یافت.

1952 هلسینکی:

کاروان ایران در وزنه برداری توسط محمود نامجو به مدال نقره و علی میرزایی به مدال برنز دست یافتن و در کشتی هم غلامرضا تختی و ناصر گیوه چی به مدال نقره و محمود ملاقاسمی، جهانبخت توفیق و عبدالله مجتبوی به مدال برنز دست یافتند تا با اتکا به این 3 مدال نقره و 4 مدال برنز در رده بندی کلی مسابقه ها در رده سی ام قرار بگیرد.

بعد از المپیک لندن و نشان برنز سلماسی، ایران با تدارک و تصمیم بهتری به هلسینکی رفت. از جمله اینکه برابر آیین نامه کمیته المپیک ایران، مقرر شد از 18 ماه پیش از آغاز بازی ها، اردوها و بودجه برنامه ریزی شده باشد. در خلال این برنامه می بایست از ورزشکاران رکوردگیری شود تا کسانی به بازی ها راه یابند که رکورد مناسبی داشته باشند.

نفرات کاروان ایران: محمود ملا قاسمی، مهدی یعقوبی، ناصر گیوه چی، جهانبخت توفیق، عبدالله مجتبوی، غلامرضا تختی، عباس زندی و احد وفادار (کشتی آزاد)، محمود نامجو، علی میرزایی، محسن عدل طباطبایی، حسن فردوس، جلال منصوری، محمد حسن رهنوردی و فیروز پژهان (وزنه برداری)، امانوئل آغاسی، پطرس نظربگیان، ابراهیم افشارپور، ژرژ عیسی و آرداشس ساگینیان(بوکس) و علی باغبانباشی(دوومیدانی)  

- کشتی: ایران با محمود ملاقاسمی در وزن نخست (52 کیلوگرم) در میان 16 کشتی گیر با کسب پنج پیروزی در برابر کشتی گیران هندی، آفریقایی، آْلمانی، ترک و روسی و قبول تنها یک شکست در برابر کیتانواز ژاپن به مدال برنز رسید. برندگان مدال طلا و نقره هم صاحب یک شکست بودند و اگر اعمال نفوذ آنها در فیلا نبود چه بسا ملاقاسمی صاحب نشان طلای المپیک می شد. در 57 کیلوگرم، مهدی یعقوبی چهارم شد.