نوزادان کم ‌وزن در معرض بیماری

وزن هنگام تولد مهم‌ ترین عامل تعیین‌ کننده ی میزان سلامت نوزادان است و گزینه‌ ای پُراهمیت در تکامل بعدی شیرخواران و کودکان محسوب می‌ شود.

دکتر وقار گنجوی چنگیزی، متخصص بیماری ‌های کودکان و فوق تخصص نوزادان در این‌باره به جام‌جم می‌ گوید: شیوع نوزادان متولد شده با وزن کم در کشورهای در حال توسعه بیشتر از کشورهای توسعه یافته است و وزن زمان تولد رابطه مستقیم با سلامتی مادر، سطوح بهداشت کشور و به خصوص بهداشت مادران دارد.

به گفته وی، احتمال وقوع فوت در نوزادان کم‌ وزن به مراتب بیش از نوزادان با وزن طبیعی است که یک رابطه معکوس با میزان وزن تولد دارد، یعنی هرچه وزن تولد کمتر، شانس مرگ و میر بیشتر است.

متاسفانه نوزادان کم‌ وزن در معرض عوارض متعدد عصبی، چشمی، شنوایی و عقب‌ماندگی‌های ذهنی هستند و 2 تا 3 برابر نوزادان با وزن معمولی، دچار آن می ‌شوند و شانس ناهنجاری ‌های مادرزادی و مشکلات تنفسی در این کودکان به مراتب بیشتر است.

دکتر گنجوی چنگیزی در تعریف نوزادان کم ‌وزن اظهار می ‌کند: این نوزادان وزن زمان تولدشان کمتر از 2 هزار و 500 گرم، صرف ‌نظر از سن حاملگی است.

وی اذعان می ‌کند: اصولا وزن تولد تحت تاثیر 2 عامل سن حاملگی(طول دوران حاملگی)‌ و میزان رشد داخل رحمی قرار می ‌گیرد، بنابراین کم‌ وزن متولد شدن یا در نتیجه ی تولد نارس(کوتاه بودن دوران حاملگی)‌ است یا در نتیجه ی عقب ‌افتادگی رشد در داخل رحم و یا مجموعه ای از هر دو عامل است.

طبق بررسی‌‌ های انجام شده نارسی علت عمده ی کم‌ وزنی در کشورهای توسعه یافته است ولی عقب‌‌ ماندگی رشد داخل رحمی، معضل اصلی کشورهای در حال توسعه است.

این فوق تخصص نوزادان می‌ گوید: شرایط اجتماعی، اقتصادی، وضعیت تغذیه ‌ای مادر، وضعیت بهداشتی، محیط، نژاد و حاملگی اول همه از عوامل در ارتباط با تولد یک نوزاد کم ‌وزن است.

وی خاطرنشان می‌ کند: فقر فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی به طور محسوسی باعث تولد نوزادان کم‌ وزن و زایمان زودرس می ‌شود، چراکه مواردی همچون مصرف سیگار، کم‌ خونی، مراقبت‌ های ناکافی دوران بارداری، عفونت، تغذیه ی ناکافی، افزایش فشارهای جسمانی، کارهای سنگین، حوادث حاملگی همچون فشار خون و ... دست به دست هم داده و سبب تولد نوزاد کم ‌وزن می ‌شود.

عوارض کم ‌وزنی

مسائل عمده در نوزادان کم‌ وزن، مشکلات تنفسی با علل و صور مختلف حاد و مزمن است. به گفته این فوق تخصص نوزادان، افت قند خون ، افت کلسیم، کم ‌خونی ، زردی، نرسیدن اکسیژن به مغز، افت دمای بدن، شانس عفونت ‌ها و شانس زیاد خونریزی‌ ها در این نوزادان از مشکلات اصلی‌ هستند که بسته به علت کم‌ وزنی، نارسی یا اختلالات رشد داخل رحمی متفاوت است.

مثلا معمولا میزان رشد پس از تولد در نوزادان کم‌ وزن، به سن حاملگی، بیماری‌ های همراه، دریافت کالری کافی و بیماری ‌های تکرار شونده به عوامل محیطی و ارثی بستگی دارد.

مسائل عمده در نوزادان کم‌ وزن، مشکلات تنفسی با علل مختلف حاد و مزمن است.

دکتر گنجوی چنگیزی می ‌افزاید: اگر نوزاد کم ‌وزن نارس باشد ولی وزن تولد مناسب سن حاملگی باشد پتانسیل سرعت رشد آن ها همانند نوزادان ترم (نوزادانی که در سن حاملگی بیش از 37 هفته به دنیا آمده باشند)‌ با همان شرایط است.

این فوق تخصص نوزادان می ‌افزاید: دیده شده است که نوزادان کم ‌وزن در سنین قبل از مدرسه نسبت به نوزادان متولد شده در سنین ترم، لاغرتر و ضعیف ‌تر هستند.

از دومین مشکلاتی که نزد کودکان کم‌ وزن خودنمایی می ‌کند، می ‌توان به مشکلات تغذیه‌ ای همچون ریفلاکس مری ، یبوست، انواع فتق‌ها و کولیک دوران نوزادی اشاره کرد.

این پزشک متخصص با اشاره به این که شانس نرمی استخوان یا راشیتیسم‌ و بیماری‌ های التهابی روده در نوزادان کم ‌وزن بیشتر است، درخصوص سومین مشکل نوزادان کم ‌وزن یادآور می ‌شود: اختلالات شنوایی از اختلالاتی است که در ایجاد آن عواملی همچون نرسیدن اکسیژن، زردی، افزایش سروصدا، عفونت مادرزادی و مصرف برخی از داروها نقش دارند به همین دلیل توصیه می‌ شود نوزادان قبل از سن 10 هفتگی، جهت بررسی شنوایی، به مراکز مربوطه فرستاده شوند. اختلالات عصبی عضلانی مانند شیوع فلج مغزی‌ را می ‌توان از دیگر مشکلات کودکان کم‌ وزن و نارس برشمرد که با سفتی اندام‌ ها، اختلالات گردنی و اختلالات تکاملی خود را نشان می ‌دهد.

دکتر گنجوی چنگیزی با بیان این که ضریب هوشی‌ در نوزادان کم‌ وزن پایین‌ تر است، عوامل اصلی اجتماع و اقتصاد را در تشدید این مساله مهم ارزیابی می ‌کند.

وی همچنین عوارض چشمی نزدیک ‌بینی و مشکلات شبکیه‌ ای، خوب رشد نکردن مغز، خونریزی ‌های مغزی، اختلالات متابولیک، تکرار عفونت ‌ها و کم ‌خونی را از دیگر مشکلات این دسته برمی‌ شمرد.

پیشگیری

این پزشک متخصص اطفال، شناخت علل مختلف در ارتباط با کم ‌وزنی همچون بیماری ‌های مادر، مشکلات ژنتیکی و مشکلات مامایی را از عوامل موثر در پیشگیری از به دنیا آمدن نوزاد کم‌ وزن ذکر کرده و می ‌افزاید: می توان با آموزش عمومی به مادر، مراقبت‌‌ های دوران بارداری، واکسن زدن به زنان باردار و بالا بردن دفاع بدن، آموزش صحیح رفتار باروری و بهبود وضعیت اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی، نوزادی با وزن ایده‌آل به دنیا آورد.