کودکان و عقب ماندگی ذهنی - قسمت اول

همواره یکی از دلایلی که ما نمی توانیم اطلاعات کاملا مربوط و جامعی در مورد کودکان و دانش اموزان استثنایی بدست بیاوریم اینست که معمولا وقتی با کودک استثنایی مواجه می شویم ذهن ما بخاطر انباشته شدن از غیر عادی بودن ذهنی یا جسمی کودک پیش داوری می کند و غالبا وی‍ژگی های خاصی که کودکان استثنایی دارند (نابینایی - عقب افتادگی و...) مشخصه اصلی آنها می شود. ‏

متاسفانه اکثر والدین از داشتن چنین فرزندانی احساس شرمندگی می کنند و در قالب موارد سعی در مخفی کردن کودکشان در انظار عمومی دارند. ‏

تعریف کودک استثنایی :

کودک استثنایی اول یک کودک است ( انسان است با همه خصوصیات و صفات یک انسان) و بعد کودکی است با خصوصیات و تفاوت های استثنایی نسبت به سایر کودکان و همین ویژگی ها و خصوصیات است که معلمان و اولیا باید خودشان را با آن سازگار کنند. ‏

در واقع بین تمام خصوصیات روانی و جسمانی و تمام استعدادهای مختلف هر فرد تفاوت های مشهودی موجود است پس می توان گفت که هر فرد نسبت به افراد دیگر استثنایی است و کلمه استثنایی بطور اعم و به معنای دقیق علمی خود نمی تواند فقط به گروه های خاصی از افراد جامعه اطلاق شود. ‏

بنابراین انچه که ما اصطلاحا کودک استثنایی می گوییم بدین معناست که کودک از نظر هوشی و جسمی و روانی و اجتماعی به میزان قابل توجهی نسبت به دیگر همسالان خود متفاوت می باشد و نمی تواند به نحو مطلوب حداکثر استفاده از برنامه های آموزش و پرورش عادی ببرد. ‏

در اینگونه کودکان واکنش ها ، وی‍‍‍‍ژگی های خاص دارد، بدلیل اینکه کودک رشد فکری کامل ندارد و بدلیل اینکه نمی تواند بر رفتارهای خود کنترل داشته باشد و یا اگر عمل خلافی از او سرزد احساس گناه و تقصیر کند، چون از نظر شخصیتی نارس و نابالغ است، ناگزیر نیازمند به توجه خاص و آموزش و خدمات فوق العاده ای است. ‏

عنوان کودکان استثنایی در مکاتب امریکا و انگلستان فرق می کند.

در امریکا به تمام کودکانی که به نحوی با کودکان طبیعی و همسن خود از نظر فکری ، جسمی ، عقلانی ، رفتاری و ... فرق داشته باشد استثنایی گفته می شود و مسلما با قبول این تعریف یک کودک نابغه ، نابینا، ناشنوا و عقب مانده ذهنی همه استثنایی هستند. ‏

در انگلستان لغت استثنایی را محدود به تیز هوشی می کنند و سایر کودکانی را که به عللی تحت حمایت و آموزش خاص هستند کودکان ویژه می گویند. ‏

بطور کلی این کودکان را باید از سه نظر مورد مطالعه قرار داد: ‏

آنهایی که از بدو تولد به علت ناراحتی های ارثی و اختلالات مادر زادی بیماری مشخصی دارند مانند منگول ها، هیدروسفالی و ...‏

کسانی که از ابتدا با وسایل تشخیصی می توان به بیماری آنها پی برد .

مانند: اختلالات غدد مترشحه داخلی ، دررفتگی مادرزادی لگن و ...‏

افرادی که نقص عضو و بیماری آنها در طول رشد مشخص می شود. ‏

مانند فلج مغزی، عقب ماندگی ذهنی، ضایعات و آسیب های مغزی مختصر که باعث اختلال در خواندن ، نوشتن و ... کودک می شود. ‏

نکته مهمی که در مورد آموزش کودکان استثنایی باید خاطر نشان شود این است که پیروزی و موفقیت بیمار فقط به میزان معلولیت بستگی ندارد، بلکه میزان توانایی های بیمار در به حرکت در آوردن اعضای سالم برای جبران قسمت های معلول، میزان فعالیت و پشتکار خودشان، محیط خانواده و کاردانی مربیان نیز در این امر دخالت دارد. ‏

طبقه بندی کودکان ونوجوانان استثنایی ‏

کلی ترین طبقه بندی ، که مورد قبول اکثریت متخصصان می باشد عبارت است از تقسیم این افراد به سه دسته بزرگ : ‏

1- کودکان ونوجوانانی که به علت اختلافات هوشی و فعالیت های ذهنی از کودکان عادی متمایزند. 

منبع: دکتر دانشجو - پیوندی روزنامه آفرینش

‏